Το Πάσχα προ των πυλών, αλλά η προετοιμασία για την επόμενη συναυλία δεν σταματά! Στις 5 Μαΐου, στις 20.30, στην αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, θα πραγματοποιηθεί υπό τη διεύθυνσή μου η τελευταία από τις φετινές συναυλίες του Ελληνικού Συγκροτήματος Σύγχρονης Μουσικής στο Μέγαρο.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερη συναυλία, στην οποία η μουσική συνδιαλέγεται με τις υπόλοιπες εκφάνσεις της Τέχνης : ο λόγος μπλέκεται με τη μουσική, με το χορό, με το τραγούδι. Κι ακόμα πιο πολύ, μετατρέπεται σε σκηνική δράση.
Τρεις γενιές Ελλήνων δημιουργών αντιπροσωπεύονται με έργα τους το βράδυ αυτό :
Το έργο του Γιώργου Απέργη «Rasch» για βιολί και βιόλα, γραμμένο το 2001, ανακατεύει έναν καταιγισμό από νότες που παίζονται από τα δύο όργανα. Θα μπορούσε να παρομοιαστεί με έναν διάλογο ή μια διαφωνία, αλλά τα πράγματα είναι πολύ πιο μπερδεμένα. Μοιάζει λοιπόν με μια παρτίδα πινγκ-πονγκ ανάμεσα στους πρωταγωνιστές. Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε από τον Irvine Arditti (βιολί) και τη Geneviève Strosser (βιόλα) το Νοέμβριο του 2001 στο Φεστιβάλ Wien Modern, ενώ την εκτέλεση της 5ης Μαΐου στο Μέγαρο έχουν αναλάβει ο βιολονίστας Κώστας Αναστασόπουλος και ο βιολίστας Patrick Evans.
Το έργο του νεαρού Χαράλαμπου Γωγιού «Πληγή, όπερα σε επτά γεύματα» για μέτζο σοπράνο και ενόργανο σύνολο, γράφτηκε το 2004 και είναι βασισμένη στο μυθιστόρημα Μοιραίο πάθος της Τζόζεφιν Χαρτ. Την προσαρμογή και τους διαλόγους έκανε ο ίδιος ο Χαράλαμπος μαζί με το Γιάννη Φίλια, ενώ στίχους έχει γράψει ο Γιώργος Παπάζογλου. Από την όπερα παρουσιάζονται τέσσερα γυναικεία πορτραίτα, τα οποία θα ερμηνεύσει η Μαργαρίτα Συγγενιώτου : η Ερωμένη, η Αδελφή, η Πεθερά και η Μάνα.
Στο σημείωμα του έργου ο Γωγιός γράφει : «Διάβασα για πρώτη φορά το «Μοιραίο πάθος» της Τζόζεφιν Χαρτ την άνοιξη του 1994 και νομίζω πως «είδα την όπερα μέσα του» ευθύς εξαρχής. Θυμάμαι καθαρά τη φράση που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση και μου παρείχε τον πολύ απαραίτητο σύνδεσμο με την αισθητική και τον ήχο του λυρικού τραγουδιού: «το ουρλιαχτό του μοναχικού άντρα που έχει φοβηθεί την αιώνια εξορία».
Όσοι έχουν διαβάσει το μυθιστόρημα (ή έχουν δει την ομώνυμη ταινία του Λουί Μαλ), θα θυμούνται πως η υπόθεση ξεκινά και καταλήγει με δύο συμμετρικούς (;) ανδρικούς θανάτους. Γύρω από το αίνιγμα των θανάτων αυτών στρέφονται οι ζωές και οι σκέψεις τεσσάρων γυναικών, που προσπαθούν να συγχωρήσουν, να λησμονήσουν, να καταλάβουν. Ο ακροατής, με τη σειρά του, θα πρέπει απόψε ν’ αρκεστεί στις σκέψεις, τις νότες και τα λόγια των τεσσάρων αυτών γυναικών. Αν πάλι θέλει, όπως αυτές, να καταλάβει περισσότερα, θα πρέπει να περιμένει το ανέβασμα, το ολοκληρωμένο ανέβασμα του έργου».
Το έργο του Ιάκωβου Κονιτόπουλου «… πολύ ατένισα …» για Βαρύτονο-Ηθοποιό και 9 εκτελεστές, συντέθηκε το Νοέμβριο του 2006 με σκοπό να παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ «4th Mediterranean Days of Contemporary Music» (Κωνσταντινούπολη, 4-9 Δεκεμβρίου 2006), με σολίστα το Σπύρο Σακκά. Ανήκει στο είδος του μουσικού θεάτρου και συνδυάζει τη δραματικότητα της αρχαίας τραγωδίας, τον εσωτερισμό και την ευαισθησία που μπορεί να δημιουργήσει η ποίηση του Κ. Π. Καβάφη, και τις σύγχρονες τεχνικές του θεάτρου και της μουσικής δημιουργίας.
Το λιμπρέτο είναι μια επιλογή στίχων του Κ. Π. Καβάφη κι ένα αριστουργηματικό πεζό του, τα «Ενδύματα», το οποίο συνέστησε στον Ιάκωβο η καλή φίλη και ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου. Με όλα αυτά, όπως γράφει ο Ιάκωβος στο εισαγωγικό σημείωμα, δημιουργήθηκε ένας άνθρωπος μοναχικός, που γράφει ποίηση ή αναπολεί την ποίησή του και τις ωραίες στιγμές της νεότητάς του. Σε ένα κιβώτιο θα φυλάξει τα ενδύματα εκείνης της εποχής και μαζί τις μνήμες, αφού δεν μπορεί να τις αντέξει ή δεν θέλει να τις αντέξει. Επικαλείται την αίσθηση, απλά να επιστρέφει και να τον ταξιδεύει ως το τέλος του χρόνου του…
Το δικό μου έργο, «Πρόβα Ορχήστρας» για Βαρύτονο-Ηθοποιό και 9 εκτελεστές, είναι ένα σύντομο κομμάτι «ενόργανου θεάτρου», που γράφτηκε σαν χαιρετισμός για τους συναδέλφους και φίλους μου του «4th Mediterranean Days of Contemporary Music» (Κωνσταντινούπολη, 4-9 Δεκεμβρίου 2006) και το Σπύρο Σακκά. Η στενή συνεργάτης και φίλη μου Τούλα Τόλια έγραψε το λιμπρέτο και το ποίημα. Για το Σπύρο έχω γράψει τουλάχιστον 20 έργα. Τον γνώρισα το 1965 και όλα αυτά τα χρόνια θαύμαζα το ταλέντο, τη φωνή και τα δραματικά του προσόντα.
Το κομμάτι αρχίζει σαν μια συνηθισμένη πρόβα μουσικής. Ο μαέστρος αποφασίζει να αρχίσει την πρόβα, αν και ο Βαρύτονος έχει αργήσει. Φαίνεται πολύ εκνευρισμένος περιμένοντας την είσοδο του Βαρύτονου. Όταν εμφανίζεται ο Βαρύτονος, η πρόβα διαλύεται. Μια σύντομη «νοσταλγική, μαγική μελωδία» (γνωστή και σημαντική στο βαρύτονο) τον επαναφέρει στα λογικά του και η πρόβα τελικά συνεχίζεται χωρίς άλλες διακοπές. Το ποίημα έχει χαρακτήρα δημοτικού τραγουδιού και σε ανάλογο ύφος είναι και η μουσική :
Μαργαριτάρια σού ’δωσα να βάλεις στα μαλλιά σου
Τα μάτια σου με ζάλισαν και τα χαμόγελά σου.
Βράδυ γλυκό σ' αντάμωσα, σου πήρα τα φιλιά σου
Αποσπερίτης έλαμπε στα γαϊτανόφρυδά σου.
Η μάνα σου μας έβλεπε
το είπε του δημάρχου
κι ο δήμαρχος στο βασιλιά
κι ο βασιλιάς στο ναύτη
Μα ‘γω το είπα στο Θεό
και στον Άγιο Δημήτρη.
Μου κόβει τη λαλιά μου
Κι εγώ πια τώρα δεν μιλώ
Μόν' τραγουδώ και λέω: Αχ!!!
Τη βραδιά θα κλείσει το έργο του Αλέξανδρου Μούζα «ASMA ASMATON» για μέτζο σοπράνο και ενόργανο σύνολο, laptop, χορό και video, παραγγελία του ΟΜΜΑ, με τη συμμετοχή της Μαργαρίτας Συγγενιώτου και της Νατάσσας Παπαμιχαήλ (χορός), τη χορογραφία του Γιάννη Μπαγουρδή (ομάδα Αίρεσις) και το video-art της Βίκυς Μπέτσου.
Ο Αλέξανδρος γράφει για το κείμενο του Άσματος Ασμάτων : «Το Άσμα Ασμάτων θεωρείται από τα κορυφαία ερωτικά ποιήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αποδίδεται στον Σολομώντα, η χρονολόγησή του όμως τοποθετείται τον 3ο πΧ αιώνα. Σοβαρές είναι οι διχογνωμίες όσον αφορά στην ένταξή του στην Παλαιά Διαθήκη αλλά και την βαθύτερη ερμηνευτική του προσέγγιση. Σύμφωνα με την Ιουδαϊκή παράδοση, το Άσμα αναφέρεται στη αγάπη του Θεού για το Ισραήλ, ενώ στην αντίστοιχη Χριστιανική ερμηνεύεται ως η ένωση του Χριστού με την Εκκλησία.
Παρόλα αυτά, πολλοί θεωρούν ότι το κείμενο εντάσσεται στην μυστικιστική παράδοση αποκάλυψης ερωτικών μυστικών που διατρέχει τη λογοτεχνία από τα μαγικά κείμενα των αρχαίων Αιγυπτίων, τα απόκρυφα γραπτά των Εβραίων, Ελλήνων και Αράβων, μέχρι την αλχημιστική παράδοση με την μορφή ρομαντικής ή αλληγορικής ποίησης, σε συνδυασμό πάντα με τις βαθιά ερωτικές Ταοϊκές και Ταντρικές παραδόσεις. Πολλοί προσδιορισμοί ή ονομασίες όπως: Ιερός Γάμος, Μυστικός Γάμος, αλχημεία της έκστασης, ανδρόγυνη μυστική φύση, είναι όλες εκφάνσεις της ίδιας ερωτικής έκστασης, που μέσα από την ένωση του ζευγαριού, φανερώνεται το Θείο, που ενώνει και περιέχει το σύμπαν σε ένα αόρατο όλο.
Για τη μουσική : «Θέλησα να εμβαθύνω στην απόλυτη ερωτική δύναμη του κειμένου και να το βαπτίσω στον δικό μου μουσικό κόσμο, σαν κάτι πολύτιμο που απέκτησα από το μακρινό παρελθόν. Να εντάξω, δηλαδή, αυτή την αρχετυπική οντότητα μέσα στο σύγχρονο, σχεδόν industrial, μουσικό περιβάλλον που προσπάθησα να κτίσω, σαν σε αλχημιστικό δοχείο, που η ενέργεια, που προσδοκώ να αναδυθεί σαν καθαρό και αγνό φως, θα φωτίσει τον σκοτεινό και σκιερό του έσω.
Η φωνή είναι το κύριο όχημα του λόγου αλλά και φορέας της ζωτικής ανάσας που μας στοιχειώνει.
Και τα σώματα πάντα εκεί: όμορφα, ενεργά, δυνατά, με χυμούς και αρώματα, έτοιμα για να εκτιναχθούν ιλιγγιωδώς στο άπειρο».
Περισσότερα λοιπόν … επί της σκηνής !
Σας περιμένουμε όλους !
